ORGAN NAKLİ VE ORGAN BAĞIŞI
Türkiye’de her yıl yüzlerce kişi kronik organ yetmezliği nedeni ile hayatını kaybediyor. Organ yetmezliğinin en etkili tedavisi ise organ naklidir. Ancak organ bağışının yetersiz seviyede olması, bilgi eksikliğiyle toplumdaki yaygın fakat yanlış inanışlar, organ nakli için bekleyen hastaların hayati tehlike ile karşı karşıya kalmasına neden olabiliyor.
ORGAN NAKLİ KİMLERE VE NEDEN YAPILIR?
Organ nakli, kronik organ yetmezliği olan hastalara yapılmaktadır. Bu hastalar organ bulunamadığı takdirde hayatını kaybetme riski ile karşı karşıyadır. Rakamlara bakıldığında Türkiye canlıdan yapılan nakillerde Avrupa birincisi, kadavra da (beyin ölümü gelişmiş kişi) ise sonuncu durumdadır. Organ bağışı konusunda gerekli toplumsal farkındalığın oluşturulması ve kadavradan nakillerin artması çok önemlidir.
ORGAN NAKLİ KİMLERDEN YAPILABİLİR?
Organ nakli iki şekilde yapılır. Bunlar canlıdan canlıya veya beyin ölümü gelişmiş ( kadavra ) kişilerden yapılan nakillerdir.
Canlıdan canlıya organ nakli böbrek, karaciğer ve akciğer gibi organlar için geçerlidir. Örneğin anneniz, babanız veya kardeşiniz diyalize giren bir böbrek hastası, sizde uygun koşullar var ise böbreğinizin birine ona verebilirsiniz. İnsanlar tek böbrekle de hayatta kalabilirler ancak bu tıpta istenmeyen bir durumdur. Tek böbreği alınan kişi açısından da ilerde sakıncalar ortaya çıkabilir. Kalıtsal bir hastalık sonucu böbrekler çalışmaz durumda ise bunun sizde görülme olasılığı da vardır. Dolayısıyla ilerde siz de bir böbrek hastası olabilirsiniz. Veya bir kaza vs. sonucu tek böbreğinizi kaybederseniz diğerine ihtiyaç duyabilirsiniz.
Karaciğer ve akciğer için de aynı sebepler geçerlidir. Siz sağlıklı iken, organınızın birini veya bir parçasını ( karaciğer ve akciğer için geçerli) birine vererek, yani sağlıklı iken bir risk alıp takip edilmesi gereken potansiyel hasta grubuna giriyorsunuz. Bağışların yetersiz oluşu, organ nakli bekleyen insanların çokluğu, yakınlarımızın acı çekmesi, onların hastalıkla mücadele edememesi son çare olarak bazen canlıdan canlıya nakli zorunlu kılmaktadır. Kalp, pankreas gibi hayati organların ise sadece kadavradan (beyin ölümü gelişmiş kişi) nakli yapılabilir.
BEYİN ÖLÜMÜ NEDİR, TANISI NASIL KONULUR?
Beyin ölümü, beyin fonksiyonlarının irreversibl (geri dönüşümsüz) olarak kaybolmasıdır. Beyin ölümü gerçekleşmeden kadavradan organ nakli yapılamaz. Bu durum koma veya bitkisel hayattan farklıdır. Beyin ölümünde, beyin fonksiyonları tamamen ve başa dönmeyecek şekilde, yani tamiri imkânsız bir biçimde kaybolmuştur. Tıbbi ölüm halidir.
Koma ve bitkisel hayatta olan hastalardan bazıları uzun yıllar sonra bile bazen hayata dönebilmesine rağmen, beyin ölümü gelişmiş hastalar için bu söz konusu değildir. O nedenle kişi ancak beyin ölümü gerçekleştiği zaman tıbben ölü kabul edilebilir. Beyin ölümünün gerçekleşmesinden sonra yakınları organları bağışlarsa bu kişiler kadavra donör olarak adlandırılır. Bu donörlerden en kısa süre içerisinde (organlar fonksiyonlarını kaybetmeden önce) organların alınarak bekleyen hastalara nakledilmesi gereklidir.
2238 sayılı ORGAN VE DOKU ALINMASI, SAKLANMASI, AŞILANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN’a göre;
Ölüm halinin saptanması:
Madde 11 – Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi ölüm hali, bilimin ülkede ulaştığı düzeydeki kuralları ve yöntemleri uygulanmak suretiyle, biri nörolog, biri nöroşirürjiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanından oluşan 2 kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır.
ORGANLARI BAĞIŞLANAN KİŞİNİN CENAZESİNİN BÜTÜNLÜĞÜ BOZULUR MU?
Kadavradan organ çıkarma işlemi herhangi bir canlı ameliyatı kadar büyük bir özenle yapılır. Organlar çıkarıldıktan sonra mümkünse estetik dikişlerle dikilerek, kadavranın hiçbir şekilde zarar görmemesine büyük özen gösterilir. O bedenler organların kıymetini çok iyi bilen hekimler için kutsaldır ve çok büyük bir saygıyı hak etmektedirler.
BAĞIŞLANAN ORGANLAR KİMLERE NAKLEDİLİYOR?
Öncelikle doku ve kan grubu uygunluğuna göre acil bekleyen hastalara nakiller yapılır. Her hasta için organ nakli kriterleri vardır. Bu kriterleri bilim kurulları ( böbrek, kalp, karaciğer) belirler. Organ paylaşımında en önemli öncelik
- Tıbbi aciliyet
- Doku ve kan grubu uyumudur.
- Din, dil, ırk, cinsiyet, zengin-fakir ayrımı gözetilmez.
- Ulusal Koordinasyon Sistemi tarafından dağıtım yapılır.
- Karaciğer ve Kalp hastaları için ülkedeki tüm bekleyen acil hastalar taranır. En uygun alıcıya nakil yapılır. Böbrek alıcıları sırasına göre belirlenir.
- Yapılan tüm işlemler kayıt altına alınıp belgelenir.
DİNEN BİR SAKINCASI VAR MI?
İslami yasaların en temel amaçlarından biri de insan yaşamının sürekliliğidir. Bunun için, yasal olarak kabul edilmiş tedaviler ve yaşam kurtarıcı her türlü yöntemin kullanımı onaylanmıştır.
Diyanet işleri sağlık yüksek kurulu 06/03/1980 tarih ve 396 sayılı kararı ile organ bağışı ve naklinin caiz olduğu açıklanmış
* Karara göre;
* Zaruret(insanın elinde olmayarak hasıl olan sebep)halinin bulunması.
* Hastalığın bu yolla tedavi edileceğinin doktor tarafından onaylanması
* Doku ve organ veren kişinin bu işlem sırasında ölmüş olması
* Verilen doku ve organ karşılığında hiçbir ücret alınmamış olması tedavi edilen hastanın da yapılacak nakle razı olması durumunda caizdir denmiştir.(/http//www.diyanet.gov.tr)
* Kur'an-ı Kerim'de de "Kim bir insana hayat verirse onun tüm insanlara hayat vermişçesine sevap kazanacağı" beyan olunmaktadır. (Maide Suresi, Ayet 32)
ORGAN BAĞIŞI NEDİR?
Organ bağışı kişinin hayatta iken kendi özgür iradesiyle, organlarının bir kısmını veya tamamını ölümünden sonra başka hastaların tedavisinde kullanılmak üzere vasiyet etmesidir. 18 yaşını aşmış akli dengesi yerinde olan herkes organ bağışında bulunabilir.
ORGAN BAĞIŞINDA BULUNAN HERKESİN ORGANLARI KULLANILABİLİR Mİ?
Organ bağışı yapılmış olsa bile her ölümden sonra organ nakli mümkün değildir. Örneğin kişi evde, sokakta, acil serviste veya hastanelerin herhangi bir servisinde ölmüş ise organları kullanılamaz. Yalnızca yoğun bakım ünitelerinde solunum cihazlarına bağlı olarak ölen, yani beyin ölümü gerçekleşen kişilerin organları nakledilebilir.
HANGİ ORGANLARIMI BAĞIŞLAYABİLİRİM?
Kalp | Kornea | Kemik | Deri |
Karaciger | Tendon | İnce bağırsak | Yüz ve Saçlı Deri |
Böbrek | Ekstremite (Kol, Bacak) | Kas dokusu | Üst solunum |
Pankreas | Kıkırdak | Üst Sindirim Yolları | Uterus (Rahim) |
Akciğer İLERİ YAŞ VEYA KRONİK HASTALIĞIN OLMASI ORGAN BAĞIŞINA ENGELMİDİR?
Yaşın ileri olması, kronik bir hastalığın bulunması, alkol veya sigara içiliyor olması ve benzeri nedenler organ bağışı yapılmasına engel değildir. ORGAN BAĞIŞI YAPILDIKTAN SONRA, VAZGEÇİLEBİLİR Mİ?
Organ bağışından vazgeçtiğinizi yakınlarınıza söylemeniz yeterlidir. Çünkü günü geldiğinde bağışınızı değerlendirecek olanlar yakınlarınızdır. Bugün ülkemizdeki uygulamaya göre bağış kartınız olsa bile yakınlarınız izin vermedikçe organlarınızalınamaz. |
ORGAN BAĞIŞI İÇİN NEREYE BAŞVURMAK GEREKLİDİR?
· İl Sağlık Müdürlükleri
· İlçe Sağlık Grup Başkanlıkları
· Devlet Hastaneleri
· Üniversite Hastaneleri
· Özel Hastaneler
· Semt Poliklinikleri
ORGAN BAĞIŞLAMANIN YASAL BOYUTU NEDİR?
29.05.1979 tarih ve 2238 sayılı kanunla organ bağışının yasal boyutu belirtilmiştir. Buna göre:
Madde 6: 18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan her kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imtiyazlı veya en az iki tanık huzurunda sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağı bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.
Madde 14:Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya dokularını tedavi, teşhise bilimsel amaçlar için bırakıldığını resmi ya da yazılı bir vasiyetle belirtmemiş veya iki tanık huzurunda açıklamamış ise, sıra ile eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin; bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvaffakiyeti ile ölüden organ ve doku alınabilir.
ORGAN BAĞIŞI HAYAT BAĞIŞIDIR.
BİR İNSANI YAŞATMAK İNSANLIĞI YAŞATMAKTIR.
ORGAN BAĞIŞI YAPIN HAYAT KURTARIN.
BAĞIŞLANAN HER ORGAN FİLİZLENEN BİR CANDIR.
KALBİNİZE BİR KEZ SORUN, HAYAT VERMEK İSTER Mİ?
ORGANLAR TOPRAK OLMASIN BEDENDE CAN BULSUN
BİR ORGAN, BİR HAYAT! BİR HAYAT, TÜM İNSANLIK…
Hastanemizde organ bağışında bulunmak için başvuru adresi:
Organ Bağış Birimi 2.Kat
Tel: 0(282) 204 09 00 / 12184
Konu hakkında daha detaylı bilgi için sağlık bakanlığının organ bağışı ve nakli ile ilgili yasal düzenlemeleri yayınladığı resmi web sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
https://shgmorgandb.saglik.gov.tr/
Organ nakli hakkında ayrıntılı bilgi alınabilecek internet adresleri
Türkiye Organ Nakli Vakfının resmi internet sitesi
https://www.tonv.org.tr/
Gerçekleşen organ ve doku nakillerinize ait bilgilerin sorgulanabildiği e-devlet linki
https://www.turkiye.gov.tr/saglik-organ-ve-doku-nakil-listesi-sorgulama
Organ Nakli Koordinatörleri Derneği resmi web sitesi
https://www.onkod.org.tr/